Kwas stearynowy
Kwas stearynowy jest wyjątkowym kwasem tłuszczowym. Głównie ze względu na to, że pomimo tego, że należy do grupy nasyconych kwasów tłuszczowych, nie wykazuje takich negatywnych właściwości zdrowotnych , jak inne kwasy z tej grupy.
Kwas stearynowy to jeden z podstawowych, nasyconych kwasów tłuszczowych o wzorze chemicznym C18H36O2. Kwas stearynowy znajduje się przede wszystkim w tłuszczach zwierzęcych, a także w mniejszym stopniu w tłuszczach roślinnych. Otrzymuje się go również w wyniku hydrolizy tłuszczowej. W temperaturze pokojowej jest białą, bezwonną substancją, tłustą w dotyku.
Jest również składnikiem stearyny, którą tworzy się głównie przez połączenie kwasu stearynowego i kwasu palmitynowego oraz, w nieznacznym stopniu, nienasyconych kwasów tłuszczowych.
Kwasy tłuszczowe dzielą się na trzy rodzaje: nasycone kwasy tłuszczowe, jednonienasycone kwasy tłuszczowe oraz wielonienasycone kwasy tłuszczowe. Nasycone kwasy tłuszczowe znajdują się przede wszystkim w produktach zwierzęcych (wędlinach, podrobach, tłustych produktach mlecznych). Są to kwasy tłuszczowe, których nie powinno się dużo spożywać. Ich zalecany poziom spożycia to 10% dostarczanej, dziennej energii. Duże spożycie tych kwasów może doprowadzić do zwiększenia stężenia „złego” cholesterolu LDL i wiąże się ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia chorób sercowo – naczyniowych.
Kwas stearynowy, w przeciwieństwie do innych nasyconych kwasów tłuszczowych (takich jak laurynowy, mirystynowy i palmitynowy), nie powoduje wzrostu stężenia cholesterolu w surowicy, a więc nie podnosi ryzyka wystąpienia choroby niedokrwiennej serca. Dzieje się tak dlatego, że w organizmie kwas stearynowy szybko zamienia się w jednonienasycony kwas oleinowy.
Kwas stearynowy znalazł wykorzystanie przede wszystkim w kosmetyce. Przede wszystkim, dzięki swoim właściwościom myjącym i usuwającym zanieczyszczenia, a także właściwościom emulgującym, które pozwalają łączyć fazę wodną i tłuszczową danego kosmetyku. Używa się go do produkcji mydeł, kosmetyków, kredek świecowych, świec czy leków. Dodatkowo, pozwala zmiękczać gumę.
Zwykle wykorzystuje się go w postaci stearyny, jako środek, który modyfikuje konsystencję (np. nadaje twardość i połysk kostkom mydła), wpływa na temperaturę topnienia, jest środkiem antystatycznym lub zapobiega utlenianiu.
Znajdziemy go także, w niewielkim stopniu, w olejach roślinnych. Najwięcej w – 16,9 g w 100 g oleju – oleju z zarodków pszennych. Jest to jednak rzadko dostępny olej. Jeżeli będziemy chcieli skupić się na tych olejach, które są bardziej dostępne to znajdziemy go także w:
- oleju słonecznikowym – 3,66g/100g;
- oleju sojowym – 5,45g/100g;
- oleju kukurydzianym – 2,51g/100g;
- oliwie z oliwek – 1,34g/100g.
Dane pochodzą z opracowania tabeli wg H.Kunachowicz, I.Nadolna, B.Przygoda, K.Iwanow: Tabele składu i wartości odżywczej żywności. Wyd. Lek. PZWL, Warszawa 2005.
Przypisy
Podstawy żywienia klinicznego, red. Lubos Sobotka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2004 r., s. 41
10.2903/j.efsa.2010.1461. Available on line: www.efsa.europe.eu. Fats and fatty acids in human nutrition. Report of an expert consultation. FAO food and nutrition, paper 91. Rome 2010
Podręczny słownik chemiczny, Romuald Hassa (red.), Janusz Mrzigod (red.), Janusz Nowakowski (red.), Katowice: Videograf II, 2004, s. 216, ISBN 8371832400.
