Słoneczna witamina D

Witamina D  jest zaliczana do grupy witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. Występuje naturalnie w roślinach, organizmie człowieka i zwierząt.

Jest głównie syntetyzowana z 7-dehydrosterolu przy udziale światła słonecznego do aktywnych biologicznie form D₂ (ergokalcyferolu) oraz u ludzi i zwierząt do D₃(cholekalcyferolu).

W organizmach zwierzęcych i u ludzi może być także dostarczana z pożywieniem. Odkrycie mechanizmu powstawania witaminy D okazało się być początkiem nazywania jej witaminą słońca.

Witamina D i jej rola w organizmie

Witamina D, tradycyjnie jest znana z tego, że reguluje gospodarkę wapniowo-fosforanową organizmu, umożliwia wchłanianie tych pierwiastków w jelitach, zapewnia właściwą mineralizację kości, zapobiegając krzywicy, osteomalacji i osteoporozie.

Jeszcze do niedawna naukowcy uważali, że witamina D wpływa jedynie na budowę kości. Jak donoszą badania, receptory dla witaminy D – VDR są obecne we wszystkich komórkach organizmu, co oznacza, że jej działanie wpływa także na inne narządy.

Gdzie występuje?

Występuje oczywiście w skórze, ale także w:

• nerkach,
• okrężnicy,
• płucach,
• mózgu,
• jelitach,
• prostacie,
• sutku,
• oraz innych tkankach.

Witamina D pozytywnie wpływa na stymulację wydzielania insuliny, pracę mięśnia sercowego, zapobieganie stanom zapalnym czy regulację ciśnienia krwi.

Podejrzewa się, że witamina D może mieć swój udział w profilaktyce niektórych schorzeń^[1]:

Witamina D w cukrzycy

Odpowiada za prawidłowy metabolizm cukrów i tłuszczów. Wpływa na powstawanie i wydzielanie induliny. W wyniku jej niedoboru rośnie ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 1 oraz 2. Ponadto w wyniku jej niskiego stężenia komórki organizmu są mniej wrażliwe na insulinę (wzrasta insulinoodporność). Wrazsta również ryzyko podwyższenia stężenia trójglicerydów oraz uszkodzenia naczyń krwionośnych czy nadwagi.

Witamina D w alergii i astmie

Wzmacnia układ odpornościowy i zapobiega procesom zaplanym. W przypadku alergii witamina D pobudza komórki immunologiczne do produkcji cytokin przeciwzapalnych i przeciwalergicznych.

Witamina D w zawale mięśnia sercowego i udarze mózgu

Uważa się, że witamina D obniża ciśnienie krwii u pacjentów z nadciśnieniem. Ponadto przeciwdziała miażdżycy tętnic naczyń krwionośnych i poprawia wydolność mięsnia sercowego. Odpowiedni poziom witaminy D w organizmie zmniejsza ryzyko zawału mięśnia sercowego i udaru mózgu.

Witamina D a grypa i przeiębienie

Naukowcy uważają, że witamina D wzmacnia odporność. Zapadalność na infekcje górnych dróg oddechowych jesienią i zimą jest znacznie mniejsza u osób uzupełniajacych niedobory witaminy D w tym okresie.

Witamina D w chorobach nowotworowych

W wielu badaniach naukowcy zauważają korelację pomiędzy niedoborem witaminy D a występowaniem raka piersi czy raka układu pokarmowego u mężczyzn. Brakuje jeszcze wystarczających dowodów naukowych potwierdzających powyższą hipotezę.

Witamina D w geriatrii

Zdolność do syntezy witaminy D przez skórę z wiekiem staje się coraz mniejsza. Przez co jej stężenie obniża się. Zwiększa się ryzyko złamania szyjki kości udowej oraz upadków w skutek niewystarczającego wzmocnienia mięśni.

Dostarczać witaminę D z pożywieniem, czy nie?

Naukowcy oceniają, że ponad 90% dziennego zapotrzebowania na witaminę D jest syntetyzowane przez skórę, co ciekawe synteza skórna nie może doprowadzić do jej przedawkowania^[7].

Jednak, aby zachować odpowiedni poziom witaminy D w organizmie niezbędne jest promieniowanie słoneczne, które w okresie zimowym, szczególnie w naszej strefie klimatycznej jest ograniczone i może powodować jej niedobory. Warto pamiętać, że również w okresie letnim możemy być narażeni na niedobory witaminy D.

Pracując w zamkniętym pomieszczeniu, promienie słoneczne przenikające do biura nie wystarczą, aby zwiększyć syntezę witaminy D.

Zapotrzebowanie na witaminę D

Zapotrzebowanie na witaminę D zależy m.in. od wieku i stanu fizjologicznego. Czynnikami niedoborów witaminy D mogą być: wiek (wcześniactwo lub wiek podeszły), nadwaga lub otyłość, obniżona synteza skórna, choroby genetyczne nerek i wątroby, a także jej niedostateczna podaż wraz z dietą i suplementami żywieniowymi.

Z tego powodu warto dodatkowo zadbać o dostarczanie witaminy D z dietą, pomimo tego, że jest ona w stanie dostarczyć ok. 10-20% dziennego zapotrzebowania^[8].

Dodatkowo, ze względu na istotną rolę w rozwoju układu kostnego zaleca się jej suplementację u kobiet w ciąży  oraz u noworodków i niemowląt.

Niedobór witaminy D?

Niedobór witaminy D można sprawdzić za pomocą dostępnych badań diagnostycznych oznaczając poziom 25-OH-D₃ (kalcydiol). Badanie zaleca się wykonywać szczególnie w ramach profilaktyki osteoporozy.

Poniżej zostanie opracowana graficznie tabela z zawartością witaminy D w zależności od grupy wiekowej ^[9]

Żywność zawierająca witaminę D

W większych ilościach witamina D₃ występuje w tłustych rybach morskich (makrela, śledź, łosoś)^[10] oraz olejach rybich, natomiast w znacznie mniejszych w mięsie (np. wątróbka wieprzowa i cielęca) i produktach mlecznych (np. masło).

Co ciekawe witamina D₂ występuje w grzybach (np. borowiki) i drożdżach. Witamina D₃ jest również obowiązkowo dodawana do margaryn^[11].

 

Przypisy

[1] Witamina D. Lecznicza moc „witaminy słońca” MedPharm Polska 2014, str. 14

[2] Pilz S. Vitamin D status and arterial hypertension: a systematic review. Nature reviews. Cardiology. 2009, Oct;6(10):621-30

[3] Olędzka R. Witamina D w świetle badań ostatnich lat. Bromatologia. Chemia. Toksykologia  XLVI, 2013, 2, str. 121 – 131.

[4] Bednarek A., Chudek J., Karwasiecka D., Kubeczko M., Wojnar J. Niedobory witaminy D u kobiet z rakiem piersi i niepewne korzyści z jej suplementacji. Przegląd Lekarski 2015, 72, 11, str. 669-672

[5] Giovannucci E.: Prospective study of predictors of vitamin D status and cancer incidence and mortality in men. Journal of National Cancer Institute. 2006 5;98(7):451-9

[6] Witamina D. Lecznicza moc „witaminy słońca” MedPharm Polska 2014, str. 14

[7] Anuszewska E.: Nowe spojrzenie na witaminę D. Gazeta Farmaceutyczna 2011, nr 2, str. 32-35.

[8] Olędzka R. Witamina D w świetle badań ostatnich lat. Bromatologia. Chemia. Toksykologia  XLVI, 2013, 2, str. 121 – 131.

[9] Jarosz M.: Normy żywienia dla populacji polskiej – nowelizacja. Instytut Żywności i Żywienia 2012, str. 110

[10] J.w.

[11] Anuszewska E.: Nowe spojrzenie na witaminę D. Gazeta Farmaceutyczna 2011, nr 2, str. 32-35.