Tłuszcze a wiek
Tłuszcze ze względu na ich funkcje budulcowe i odżywcze, stanowią dla organizmu jeden z trzech podstawowych składników. Ich dostarczanie zgodne z normami żywieniowymi, powinno być dostosowane do potrzeb fizjologicznych człowieka zależnych nie tylko od płci i stanu zdrowia, ale również od wieku oraz etapu życia, na którym się znajdujemy.
Kiedy rozpocząć wprowadzanie tłuszczu do diety dziecka?
Niezbędne tłuszcze powinny być dostarczane dziecku już od poczęcia. Na początkowym etapie otrzymuje je ono wraz z dietą matki, a po urodzeniu razem z mlekiem otrzymywanym od niej, bądź specjalnie dostosowanym do jego potrzeb, mlekiem modyfikowanym. Dlatego tak ważne jest, aby dieta kobiet ciężarnych oraz karmiących bogata była w tzw. zdrowe tłuszcze, do których zaliczamy m.in. nienasycone kwasy tłuszczowe.
Nienasycone kwasy tłuszczowe z rodziny omega-3, zwłaszcza zawarty w nich kwas DHA, pełnią bowiem niezastąpioną rolę w rozwoju układu nerwowego oraz narządu wzroku dziecka. Mleko kobiece może dostarczać dziecku nawet 50% dziennej energii pochodzącej właśnie z tłuszczów.
W pierwszej fazie rozwoju dziecka szczególny nacisk jest bowiem położony na rozbudowę narządów i układów wymagających dostarczania kwasów tłuszczowych nie tylko ze względu na ich funkcje ale i gęstość energetyczną.
Nienasycone kwasy tłuszczowe znaleźć możemy między innymi w oliwie, oleju rzepakowym, awokado, orzechach oraz tłustych rybach morskich. Wprowadzanie do diety dziecka tych ostatnich można rozpocząć od 7 miesiąca życia. Zawarte w rybach morskich kwasy z rodziny omega-3: EPA i DHA odgrywają istotną rolę w rozwoju funkcji poznawczych oraz prawidłowym przebiegu procesu widzenia.
Z tłuszczów do smarowania, dzieciom do 3 roku życia należy podawać masło, gdyż jest ono lekkostrawne oraz bogate w witaminy rozpuszczalne w tłuszczach. Kluczowa jest zwłaszcza witamina A, która przyczynia się do dobrego funkcjonowania narządu wzroku. Inną wazną witaminą jest witamina D, która z kolei odpowiada za prawidłową mineralizację kości oraz nastrój. Po 3 roku życia masło może jednak zostać zamienione na miękkie margaryny wysokiej jakości.
Tłuszcze w diecie dorosłych – najważniejsza profilaktyka
Osobom dorosłym zalecane jest spożywanie tłuszczów na maksymalnym poziomie 25-35% dziennego zapotrzebowania na energię, z czego dostarczanie nasyconych kwasów tłuszczowych, zawartych głównie w maśle, serach i produktach mięsnych, nie powinno przekraczać 10%.
Dorośli wybierając produkty bogate w tłuszcz powinni przede wszystkim kierować się profilaktyką oraz swoim stanem zdrowia, dbając o zawartość w swojej diecie jedno- i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. Wpływają one pozytywnie na zdrowie regulując stężenie „złego” cholesterolu i przyczyniają się do zmniejszenia ryzyka zachorowań na choroby cywilizacyjne takie jak miażdżyca, zawał serca czy otyłość.
W diecie osób dorosłych należy szczególną uwagę zwrócić na odpowiednią zawartość nienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3 i 6 oraz odpowiednią ich proporcję – powinna ona wynosić 1:5. Niestety, Polacy spożywają znacznie więcej kwasów n6 – nawet w proporcji 1:15 (n3:n6) – co utrudnia dostęp do organizmu kwasom omega-3.
Współczesne zalecenia żywieniowe wyraźnie wskazują na potrzebę zwiększania spożycia kwasów tłuszczowych z rodziny n-3. Wpływają ona pozytywnie na pracę układu sercowo-naczyniowego, regulując gospodarkę lipidową organizmu oraz pracę układu odpornościowego.
Nasz organizm nie jest w stanie sam ich wytwarzać, wobec czego musimy zapewniać mu je wraz z pożywieniem. Dlatego komponując dietę powinniśmy pamiętać o tym, aby na naszym talerzu przynajmniej 2 razy w tygodniu pojawiały się tłuste ryby morskie. Do smażenia oraz sałatek powinniśmy wybierać oleje bogate w NNKT, takie jak m.in. olej rzepakowy. Masło stosować wymiennie z wysokiej jakości miękką margaryną, produkowaną z nasion rzepaków, słonecznika czy lnu.
Współczesne margaryny zawierają bowiem niezbędne dla człowieka witaminy: pochodzącą z olejów roślinnych witaminę E i są wzbogacane o w witaminy D i A. Osoby nieco starsze, których układ pokarmowy produkuje mniej soków trawiennych, jak również dzieci do 3 r.ż. oraz kobiety ciężarne powinny skłaniać się jednak w kierunku masła. – komentuje mgr Ewa Kurowska, dietetyk, ekspert kampanii „Poznaj się na tłuszczach”
Co z tłuszczami pochodzenia roślinnego?
Jednak nie wszystkie tłuszcze pochodzenia roślinnego są zdrowe. Oleje kokosowy i palmowy, wbrew swojemu roślinnemu pochodzeniu zawierają znaczną ilość nasyconych kwasów tłuszczowych.
To istotna informacja, gdyż tłuszcze nasycone spożywane w nadmiarze, bez względu na swoje pochodzenie roślinne czy zwierzęce, wykazują podobnie negatywne działanie na nasz organizm – podwyższają stężenie lipoprotein LDL i niekorzystnie zmieniają ogólną proporcję frakcji cholesterolu względem siebie, jak również wykazują działanie prozapalne i prozakrzepowe.
Chociaż nasycone kwasy tłuszczowe posiadają również pewne wartości korzystne dla naszego zdrowia, organizm człowieka jest w stanie samodzielnie wytworzyć potrzebną mu ilość, a codzienna dieta powinna ją jedynie uzupełniać. Dodatkowo, pomimo wszystkich cennych właściwości tłuszczu należy pamiętać o zachowaniu jego odpowiednich proporcji i ilości – jeden gram tłuszczu to bowiem aż 9 kalorii.
